Ontwikkelen van veerkracht!
Er gebeurt heel wat in het leven van kinderen. Kleine en grote gebeurtenissen vullen de dag. Elke dag opnieuw komen ze in aanmerkingen met dingen die om hem gebeuren. Dat kunnen fijne gebeurtenissen zijn, maar ook niet-fijne gebeurtenissen komen op hun pad. Al deze gebeurtenissen vormen gedachten, die gedachten brengen gevoelens met zich mee. Deze gevoelens vormen het gedrag en dit gedrag geeft een gevolg op de omgeving. Zo ontstaat de 5-G cirkel: Gebeurtenis-Gedachten-Gevoelens-Gedrag-Gevolg.
Sommige kinderen en jongeren hebben een grote veerkracht, ze kunnen goed omgaan met negatieve gebeurtenissen. Anderen blijven juist lang hangen in de negatieve gebeurtenis, ze worden somber en denken negatief.
Gebeurtenis
Een gebeurtenis is een opmerkelijk voorval. In het eenvoudigste geval vindt een gebeurtenis plaats op één plaats en in één tijd. Andere woorden voor een gebeurtenis zijn: aangelegenheid, feit, feitelijkheid, gebeuren, gelegenheid, moment, ontwikkeling, voorval. Gebeurtenissen in ons leven zijn er en niet altijd hebben we er invloed op. Gebeurtenissen kunnen zowel positief als negatief zijn.
Positieve gebeurtenis
Een positieve gebeurtenis is een gebeurtenis die een positieve ervaring veroorzaakt. Deze positieve ervaring brengen positieve gevoelens. Door positieve gevoelens te ervaren word je creatiever, je gaat je omgeving verkennen en je gaat naar nieuwe mensen en/of informatie op zoek. Positieve emoties zorgen ervoor dat je flexibeler kunt reageren en handelen. Je bouwt er dus je veerkracht mee op, voor wanneer het (even) wat moeilijker gaat.
Positieve gebeurtenissen zijn fijn, we delen ze zelfs graag op ‘Social media’.
Met negatieve gebeurtenissen gaan we vaak anders om. Niet iets waar we perse mee naar buiten willen treden. We hebben meestal vragen in ons hoofd over de negatieve gebeurtenis. En één van de veel gestelde vragen is; waarom ik? Vragen waar we niet altijd een antwoord op kunnen geven. Niet door jezelf te beantwoorden, maar ook niet door de ander in je omgeving. Soms zijn de dingen zo en dan heb je er mee te dealen.
Negatieve gebeurtenis
Een negatieve gebeurtenis is een gebeurtenis die een negatieve ervaring veroorzaakt.
Een negatieve gebeurtenis op zich is vaak al pittig genoeg om mee te dealen. Vaak zijn we dan ook nog eens hard voor onszelf. Dan zeggen we dingen tegen onszelf zoals: “Wat ben ik dom, ik heb gefaald, ik had beter moeten weten”. We twijfelen aan onszelf en hebben een druk in ons hoofd. En in plaats voor goed voor jezelf te zorgen, ben je veel te streng voor jezelf in deze vervelende situatie. Je maakt jezelf gek met vragen waar je geen antwoord op krijgt.
Hoe gaan kinderen/jongeren om met negatieve gebeurtenissen?
In mijn Kidskootspraktijk zie ik hier grote verschillen in. Kinderen die een grote veerkracht hebben ontwikkeld kunnen negatieve gebeurtenissen goed relativeren. Ze kunnen ze kleiner maken en een plekje geven. Maar vaker zie ik kinderen en jongeren in mijn praktijk die veel moeite hebben met het omgaan van negatieve gebeurtenissen.
In sommige gevallen zie ik kinderen die de negatieve gebeurtenissen uit vergroten. Ze pikken het negatieve van de dag op en maken dit groter dan het daadwerkelijk is. Zo had ik laatst een meisje in de praktijk die me vertelde dat de dag echt heel naar was geweest. Ze vertelde dat de juf tegen haar had gezegd dat ze beter moest kijken, want ze had een som vergeten te maken. Deze opmerking is de hele dag in haar hoofd blijven hangen en is groter en groter geworden. Als ik naar haar gedachten vraag vertelt ze me: “Ik kan het niet. De juf heeft het altijd op mij gemunt. Het was heel stom van me. Ik kan het ook nooit goed doen.” Een boel negatieve gedachten stroomden over tafel. Toen vroeg ik haar naar haar gevoelens. Dat vond ze moeilijker om te verwoorden, maar ze vertelde me: “Ik wilde gaan huilen, maar durfde niet. Ik werd ook boos op mezelf”. Verdriet en boosheid kwamen bij haar naar boven. Als ik dan ook nog naar haar gedrag vraag, geeft ze aan dat ze niet verder kon werken. Ze blokkeerde en is bij deze som dus blijven steken. De juf heeft dit niet meer opgemerkt en de les werd afgesloten. Nu heeft ze nog steeds die vervelende gedachten in haar hoofd, waardoor ze de dag als negatief aangeeft.
Ik zie ook kinderen en jongeren die te maken hebben met grote negatieve gebeurtenissen zoals verlies van een dierbare, gepest worden of ernstige ziekte van een gezinslid. Sommigen van hen kunnen hier heel goed mee omgaan, hoe moeilijk de situatie ook is. Ze hebben geleerd om de positieve kant te blijven zien, hun aandacht te richten op het goede. Ze hebben een goede veerkracht ontwikkeld. Anderen vinden het heel erg lastig, kunnen er niet goed over praten en raken met hun gedachten en gevoelens in de knoop. Ieder kind is anders, en reageert op zijn of haar manier.
Veerkracht
Veerkracht is het proces waarin iemand zich op een positieve manier aanpast aan stress of tegenslag die hem of haar potentieel uit evenwicht brengt, en waardoor het functioneren en het mentale welbevinden behouden of herwonnen wordt.
Veerkracht wordt door de American Psychological Association gedefinieerd als: ‘het proces van goed aanpassen aan tegenslag, trauma, tragedie, bedreiging of zelfs significante bronnen van stress’.
Veerkracht kun je trainen. Hoe meer je traint, hoe beter het wordt. En hoe veerkrachtiger jij wordt, hoe beter je kunt omgaan met wat er op het moment gaande is. En scenario’s kunt maken op wat nog komen gaat.
Hoe train jij (als Kindercoach/begeleider) de veerkracht bij de kinderen die je begeleidt?
1. Ga in gesprek met het kind/ jongere. Luister aandachtig naar zijn/haar verhaal. Probeer de negatieve gebeurtenis helder te krijgen. Vraag door en luister goed.
2. Geef kinderen een ‘Piekerboekje’ mee naar huis. Laat ze hun negatieve gedachten opschrijven.
3. Bespreek de piekergedachten tijdens de volgende sessie. Probeer de gedachten die omschreven zijn te relativeren. (Kloppen deze gedachten nog? Kun je zelf antwoord geven op deze vragen? Is het werkelijk een probleem? Voor wie is het een probleem?)
4. Bespreek de gevoelens die daarbij naar boven komen.
Laat kinderen hun gevoelens per dag bij houden. Zo krijgen ze een beeld van hun gevoelens per dag, per week.
5. Praat in de aansluitende sessie over deze gevoelens. Hoe vaak en hoeveel zijn er negatieve gevoelens genoteerd. Hoe groot waren die gevoelens? Zijn die gevoelens er nu nog steeds?
6. Train het oplossingsgericht denken. Laat kinderen oplossingen bedenken om het negatieve gevoel kleiner te maken. Hierbij zijn helpende gedachten heel belangrijk. (Wat kan helpen om je gevoel te laten zakken? Wat kan je doen?)
7. Bespreek de oplossingen die bedacht zijn en haal de meest effectieve naar voren. Ga hiermee aan de slag, speel het uit, teken het uit, praat erover en voer het in het dagelijks leven uit.
8. Kijk samen terug op het effect van het oplossingsgericht handelen. (Is het probleem kleiner geworden? Heb ik er minder last van?)
9. Soms zijn negatieve gebeurtenissen te groot om direct met oplossingsgerichte gedachten aan de slag te gaan. Dan is het belangrijk om eerst de gebeurtenis wat compacter te maken. Er over praten, het begrenzen en het een plekje geven zijn dan belangrijk. Pas als dat goed staat kunnen er helpende gedachten gevormd worden om terug op te kunnen veren.
10. Laat kinderen het positieve in tegenslagen ontdekken. Leer kinderen terugkijken op hun eigen gedrag, hun eigen inbreng. Laat ze zichzelf de vragen stellen: ‘Wat heb ik geleerd? Wat ging er goed? Welke nieuwe kracht of vaardigheid heb ik hierdoor ontwikkeld? Is mijn zelfvertrouwen gegroeid? Ben ik meer empathisch geworden? Als kinderen/ jongeren dit kunnen, hebben ze een grote veerkracht ontwikkeld.
