Hoe leer ik ouders en kinderen omgaan met het gevoel boos?

Hoe leer ik ouders en kinderen omgaan met het gevoel boos?

Vandaag kreeg in een moeder op intakegesprek. Ze vertelde over haar zoontje die bijna dagelijks een boze bui heeft. Het gaat van boos naar woedend, met soms ook een echte driftbui waar hij in blijft hangen. Moeder weet zich geen raad meer en begrijpt de boosheid van haar zoon niet. Ze wordt er zelf gefrustreerd en geïrriteerd van, hierdoor reageert ze regelmatig boos terug. Ze weet en merkt ook dat dit niet de goede manier is maar zit vast in haar cirkel.  Ze vraagt hulp voor zichzelf en haar zoontje.

Heb je ook wel eens zo’n hulpvraag gekregen in je praktijk?

BOOS

Boosheid is een emoties, samen met blij, bang en verdrietig vormen ze de vier basisgevoelens. Het is dus heel normaal om je weleens boos te voelen, net zoals je je wel eens blij, bang of verdrietig voelt. Deze emotie komt ook bij kinderen regelmatig naar boven.

Boosheid is een gematigde vorm van woede.

Boosheid is een emotie waarbij uiting wordt gegeven aan onderliggende frustraties. De frustratie kan overal over gaan, onbegrip van je omgeving of juist onbegrip over jezelf. Op het moment dat de frustratie toeneemt, neemt ook de emotionele spanning toe.

WOEDE

Woede is een emotie die veel sterker naar voren komt dan boosheid. Iemand kan woedend worden als hij langere tijd gedwarsboomd of tegengewerkt wordt, als diens territorium betreden wordt of als zijn of haar grenzen overschreden worden.

Woede kan zich uiten in woorden, zoals schelden en schreeuwen. Of in daden van fysiek geweld, zoals slaan en schoppen.

Als woede gepaard gaat met agressie kan deze gericht zijn tegen andere personen of tegen voorwerpen. Het uit zich dan in slaan, schoppen, bijten of gooien met spullen. Maar ook kan woede op eigen persoon gericht zijn. Dit uit zich dan in zichzelf slaan, knijpen of bijten.

DRIFTBUIEN

Een sterkere vorm van woede kan een driftbui te weeg brengen.

Het uiten van gevoelens

Welke vorm van woede er optreedt hangt af van de sterkte van de prikkel, maar ook van het karakter van de persoon. Verder is zijn of haar algehele toestand van invloed. Toestanden die de prikkelbaarheid van een persoon kunnen verhogen zijn: vermoeidheid, honger, pijn en ziekte. Woede kun je uiten door het eruit te gooien, trappen op slaan. Maar je kunt ook gaan schelden, je stem verheffen of schreeuwen. Woede kan ook naar binnen slaan waardoor iemand niets meer zegt.

De functie van boosheid

Boosheid zorgt dat je grenzen niet worden overschreden. Het geeft je eigen grenzen duidelijk aan. Het is een uiting van je negatieve gevoelens, zo laat je de ander merken dat het niet goed gaat.

Boosheid helpt om voor onszelf op te komen, zo voorkom je dat iemand anders dingen doet, die niet goed voor je zijn. Bij kinderen werkt deze emotie soms erg snel, hij schiet als het ware heel snel omhoog. Er komt dan direct energie en adrenaline vrij in het lichaam van het kind. Deze adrenaline zorgt ervoor dat het kind explosief reageert. De harstslag gaat omhoog en daardoor wordt het kind rood en spannen alle spieren zich. Het kind kan gaan stampen, balt de vuisten en gaat soms met dingen gooien of slaan. Het lichaam van het kind is klaar om te vechten of te vluchten. Door deze reactie kan het kind zichzelf beschermen. Vroeger hadden we dit nodig om te overleven. Nu vinden wij deze lichamelijke reactie te extreem voor de situatie, want wij zien geen bedreiging. Maar in de ogen van het kind is dit wel zo.

Omgaan met boosheid

Als ouders is het lastig om te gaan met de boosheid of woede van je kind. Je kind gedraagt zich in zo’n boze bui vaak sociaal ongepast. Je natuurlijke neiging is om dan boos te worden op het kind. Maar dat helpt juist niet, want het kind zal hierdoor nog bozer worden. Belangrijk is dan om je eigen emoties onder controle te houden. Dat is heel lastig, maar als het je lukt leert je kind hier heel veel van. Heb je moeite met je eigen boosheid onder controle te houden denk dan aan deze tips:

1. Haal diep adem en blaas flink uit, herhaal dit drie keer
2. Tel tot 10 of verder
3. Ga even bij de situatie weg
4. Bedenk dat je kind nog moet leren om zijn boosheid te reguleren, dus geef hem niet de schuld
5. Kijk waar dit boze gedrag vandaan komt

Tips om kinderen te leren omgaan met boosheid

1. Ga met kinderen in gesprek over de vier basisgevoelens. Leer ze de gevoelens herkennen bij zichzelf en de ander. Leer ze de gevoelens te benoemen. Leer ze dat gevoelens bij je horen, zowel blij, verdrietig, bang als boos. Laat kinderen ervaren dat het gevoel boos er mag zijn. Leer ze hoe ze hun boosheid kunnen uiten op een acceptabele manier.
2. Door zelf de gevoelens van je kind te benoemen en te erkennen leert het kind zichzelf beter begrijpen. Beschrijf wat je ziet en wat je hoort. Probeer dat duidelijk te verwoorden naar het kind. “Ik zie dat je heel boos bent, kun je me vertellen wat je zo boos maakt?”
3. Leer kinderen de gratie van boosheid weer te geven. Gebruik hiervoor de gevoelsthermometer. Hoeveel boos ben je nu?
4. Ga met kinderen in gesprek om oplossingen te bedenken om hun boosheid te laten zakken. Stuur hierbij naar verschillende oplossingen zoals: afstand nemen van de situatie, naar je kamer gaan, op je boksbal gaan slaan, trampoline springen etc.
5. Als de boosheid is gezakt bespreek je de gebeurtenis en maak je afspraken. “Wat is er gebeurd?”, “Waar was je het meeste boos over?”, “Wat zou je volgende keer kunnen doen om rustig te worden?”. Luister hierbij goed naar het kind en erken zijn gevoelens. Bedenk samen passende oplossingen.
6. Leer kinderen de grenzen van gedrag. Je erkent hun gevoelens, maar niet hun negatieve gedrag. “Ik begrijp dat je boos bent nu, maar dan ga je niet slaan en trappen. Zo doe je iemand pijn en dat willen we niet”.